بعد از پیروی انقلاب اسلامی و با آغاز جنگ تحمیلی ورود اتباع خارجی به خصوص افغانها به کشور افزایش یافت و به رغم مخالفت برخی نیروها از ورود اتباع، در آن دوران امام خمینی (ره) سپاه و بسیج را مکلف کرد با افغانهای مهاجر همکاری کنند و به فرمان امام، مرزها به روی افغانها گشوده شد. در این میان بیشتر افغانها به استان خراسان و مناطق تربت جام، تربت حیدریه و شهر مشهد مهاجرت کرده و تعدادی از آنها به تدریج به سایر استانهای دیگر ایران از جمله تهران، شیراز و اصفهان و قم، یزد رفته و ساکن شدند. بعد از جنگ تحمیلی ورود مهاجران افغان رو به کاهش بود که با آغاز جنگ میان طالبان و آمریکا دوباره مهاجرتهای قانونی و غیرقانونی به ایران آغاز شد. جمعیت افغانها در دهه ۶۰ و ۷۰ به نحوی بود که بازار کار کارگری ایران به دلیل حضور آنها در مشاغل مختلف اشباع شد.
*زندگی ۴ میلیون افغان در ایران
در سال ۱۳۸۹ بود که سیدتقی قائمی مدیرکل وقت اتباع خارجه وزارت کشور اعلام کرد حدود سه میلیون افغان در ایران زندگی می کنند. اظهارات این مسئول در وزارت کشور در حالی بود که سال بعد (۱۳۹۰) سردار محمود صادقی رئیس پلیس وقت گذرنامه ایران از تردد سالانه ۲۲ میلیون اتباع ایرانی و خارجی در کشور خبر داد که از این تعداد بیش از ۱۵ میلیون تردد اتباع کشور و بیش از ۶ میلیون نیز مربوط به تردد افراد خارجی بوده است. با این حال آمارها روز به روز بیشتر شد تا اینکه در سال ۱۳۹۸ تعداد ابتاع پناهنده ۱٫۵ میلیون نفر و تعداد ۲٫۵ میلیون اتباع غیرمجاز اعلام شد که نگران کننده است. البته این آمارها در حالی است که به گفته مسئولان وزارت کشور سالانه ۷۵۰ هزار اتباع خارجه غیرمجاز دستگیر و از کشور طرد می شوند!
حالا این میهمانان ناخوانده که دیگر خود را صاحب خانه می دانند آرام آرام به سمت تصرف ناخواسته مناطق مسکونی به ویژه روستایی رفته اند. اما آیا خساراتی که اتباع به کشور وارد کرده اند به اندازه منافع آنها برای ایران بوده است؟
*هزینه ۲۰۰۰ میلیاردتومانی دانش آموزان افغان در ایران
با چند آمار و حساب و کتاب می توانیم به این پرسش پاسخ دهیم. بعنوان مثال بر اساس آمارهای رسمی در سال ۱۳۹۲ تعداد ۳۳۰ هزار، در سال ۱۳۹۴ تعداد ۳۶۰ هزار و در سال ۹۶ تعداد ۴۲۰ هزار و در سال ۹۴ این عدد ۴۴۳ هزار و در نهایت در سال ۱۳۹۸ تعداد ۴۸۱ هزار اتباع افغان در مدارس کشور به صورت رایگان آموزش دیدند و هزینه بیش از ۲۰۰۰ میلیاردتومان برای دولت ایران در برداشتند. هزینه ای که با آن می توان ۲ فروند هواپیمای نو، ساخت ۲ بیمارستان مجهز، ساخت ده ها درمانگاه، خرید ۸ فروند بالگرد امدادی، خرید ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس شهری، خرید ۲۵ واگن مترو و غیره … خریداری کرد. البته این آماری که دولت ارائه کرده شوخی است چون اتباع غیرمجاز در ایران ۴ برابر این آمار هستند و این آمار اتباع رسمی است.
*هزینه ۱۰ هزار میلیارد تومانی ایران برای دانشجویان افغان
همچنین هم اکنون ۲۳ هزار دانشجوی افغان در دانشگاه‌های ایران مشغول به تحصیل هستند، در حالی که سالانه ۱۵ هزار یورو جمهوری اسلامی ایران برای هر کدام از آنان هزینه می کند.
*۲۵۰ میلیارد تومان سرانه سالانه بیمه سلامت افغان ها در ایران
با مصوبه دولت تاکنون بیش از ۲۵۰ هزار نفر از اتباع که بیشتر افغان ها هستند تحت پوشش بیمه سلامت قرارگرفتند که هزینه ای که دولت برای آن پرداخت می کند برای هر نفر بیش از یک میلیون تومان است. که مبلغی حدود ۲۵۰ میلیارد تومان می شود.
*هزینه ۲۷ میلیاردتومانی زندانیان افغان در ایران
قطعا جمعیت ۴ تا ۵ میلیون نفری اتباع افغان در کشور خالی از وقوع جرم نیست و این رخداد هم متحمل هزینه گزافی در کشور است. آمارها نشان می دهد که حدود ۵ هزار زندانی افغان در کشور داریم که با سرانه سالانه ۵٫۵ میلیون تومانی هر زندانی هزینه بیش از ۲۷ میلیاردتومانی روی دست دولت و قوه قضائیه می گذارد که این هزینه جدای از هزینه دادرسی است. در بخش بد نیست به برخی از جرایم اتباع افغانی علیه هموطنان ایرانی اشاره کرد. مانند بریدن سر زن ایرانی توسط شوهر افغانش، تجاوز به دختر خردسال شش ساله ایرانی توسط چند تبعه افغانستان در شهر مشهد، قتل زن ایرانی و فرزند خردسالش توسط همسر افغانش در مشهد، تجاوز به زنان شوهردار ایرانی در حضور همسرشان در یکی از بزرگراه های تهران توسط چند تبعه افغانی، تجاوز به توریست فرانسوی در تهران، گروگانگیری اتباع ایرانی در داخل ایران و یا انتقال آنان به افغانستان، اغفال و یا گروگانگیری دختران و زنان ایرانی و انتقال آنان به افغانستان، ربایش کودکان و انتقال آنان به افغانستان و هزاران هزار مورد دیگر که می توان به آن اشاره کرد.
*درآمد سالانه ۹۶ هزارمیلیاردتومانی افغان ها در ایران
این آسیب در بازارکار دوصدچندان است. بعنوان نمونه در ماده ۱۲۱ قانون کار صیانت از نیروی کار ایرانی تکلیف شده است که در صورت عدم دسترسی به کارگر ایرانی داوطلب واجد تحصیلات و تخصص لازم، می‌توان از متخصصان خارجی برای آموزش و جایگزینی بعدی افراد ایرانی استفاده کرد. اما آیا این قانون اجرا می شود؟ بر اساس آمار رسمی وزارت کار در سال گذشته بیش از ۲۰۸ هزار اتباع افغان در ایران رسما مشغول کار هستند و این فرصت را از نیرو و جوان ایرانی گرفته اند. اگر درآمد هر افغان را ماهانه ۴ میلیون تومان در نظر بگیریم که بسیار هم بیشتر است حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان درآمد حاصل از اشتغال سالانه به جیب افغان ها می رود. البته این آمار برای افغان هایی است که آمار آنها در میان ۱٫۵ میلیون اتباع مجاز ثبت شده و اگر میزان را ۴ میلیون جمعیت افغان در نظر بگیریم افغان ها بیش از ۲ میلیون فرصت شغلی در ایرانرا اشغال کرده اند که درآمد حاصل از کار آنها سالانه بیش از ۹۶ هزار میلیارد تومان می شود.
*افغان ها سالانه ۲۰۰ هزار میلیارد تومان هزینه برای ایران دارند
«عباس عراقچی» معاون سیاسی وزارت امور خارجه چهارشنبه شب ١۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه ٢ سیما برای نخستین بار اظهاراتی را بیان کرد که کمتر رسانه ای به آن اشاره کرد. او رسما اعلام کرد: مهاجران افغان در مجموع هشت میلیارد دلار برای کشورمان هزینه دارند و اگر تحریم‌ها اثر کند و فروش نفتمان به صفر برسد، جمهوری اسلامی ایران مجبور است سیاست ویژه‌ای را برای اقتصاد خود در نظر بگیرد و ممکن است نتوانیم به این شکل ادامه دهیم و از برادران و خواهران افغان‌مان بخواهیم ایران را ترک کنند. این عدد یعنی مهاجران افغان سالانه ۲۰۰ هزار میلیارد تومان هزینه روی دست ایران می گذارند.
۳۲ هزار کودک بدون هویت؛ حاصل ازدواج دختران ایرانی با اتباع خارجی
چندین سال قبل بود که اعلام شد ۳۲ هزار کودک بدون هویت و شناسنامه حاصل ازدواج زنان و دختران ایرانی با اتباع بیگانه است. خبری که اداره کل اتباع خارجی استانداری تهران منتشر و وضعیت این کودکان را نامعلوم اعلام کرد. این کودکان که اغلب از پدران افغان هستند نه شناسنامه دارند و نه می توانند تابعیت ایرانی داشته باشند و از هیچ حقوق قانونی برخوردار نیستند. پدران بسیاری از این کودکان در افغانستان به سر می برند و هیچ تعهدی نسبت به آنها ندارند. هرچند با قانون جدید این فرزندان شناسنامه دار می شوند اما هزینه نگهداری از آنها همچنان به دولت دولت و مادران ایرانی خواهد بود.
*وضعیت قرمز جمعیتی افغان ها در کهریزک و جنوب تهران
سید هادی کسایی زاده در ادامه این گزارش نوشت: حالا چالش افغان ها (میهمانان ناخوانده) از هزینه های هنگفتی که بر ایران تحمیل کرده اند عبور کرده و بخشی از حاشیه شهرهای بزرگ به ویژه جنوب پایتخت را تسخیر کرده اند. به نحوی که فقط در دو روستای کهریزک اهالی ایرانی خارج شده و روستا در قلمرو اتباع قرارگرفته و حتی مشاهداتی از استقرار اتباع غیرمجاز سلفی با گرایش به داعش هم رویت شده است. متاسفانه توازن جمعیتی اتباع افغان و ایرانی در بخش کهریزک و بسیاری از روستاهای جنوب تهران بهم خورده و از نظر امنیتی در وضعیت قرمز قراردارد. حتی در بخش حسن آباد فشافویه بسیاری از فروشگاه ها توسط افغان ها مدیریت می شود.
مسئولان محلی می گویند: افغان ها از طریق کامیون های حمل زباله های پلاستیکی به باقرشهر و کهریزک و فشافویه قاچاق می شوند و با هدف کار و زندگی در حاشیه زمین های کشاورزی و روستاهای اطراف برای بازیافت زباله، کارهای خدماتی، کشاورزی و قاچاق اسکان می یابند. وضعیت به نحوی شده که آنها می توانند حتی ادعای خودمختاری کرده و زیر سایه کشور کهریزک به پایتختی باقرشهر ایجاد کنند. حتی شنیدم که گفتند زندان های مخفی هم در یکی از روستاها ساخته اند. بعنوان مثال روستای تورقوزآباد در کهریزک ۲۰۰۰ افغان در خودجای داده و جمعیت ایرانی ها فقط ۱۰ درصد است.
*حمله شهرداری ها به عوارض افغان ها در جنوب تهران
کسایی زاده (روزنامه نگار) به چالش جدیدی در حوزه اتباع در جنوب تهران اشاره کرد و گفت: هزینه عوارض سالانه هر افغان در تهران حدود ۲۵۰ تا ۵۰۰ هزارتومان می شود و چون اکثر آنها در روستاها اسکان دارند باید این عوارض به روستاها (دهیاری ها) پرداخت شود اما مسابقه و رقابتی شکل گرفته و شهرداری هایی مانند باقرشهر برای دریافت این عوارض تشویق و ترقیب می کنند تا این پول به صندوق آنها واریز شود. جالب تر اینکه استانداری تهران هم بعنوان متولی امر ۴۰ درصد این عوارض را از شهرداری ها گرفته و بایدصرف زیرساخت های روستایی محل اسکان اتباع کند اما این پول غیب می شود. چرا دفاتر کفالت افغان را به سوی شهرداری ها سوق می دهند؟ مگر درصد می گیرند یا قراردادی مخفیانه با شهرداری ها دارند؟ با یک حساب سرانگشتی می توان گفت که شهرداری باقرشهر میلیاردها تومان سالانه از این اقدام درآمد دارد در حالی که این سهم روستاهاست.
*استاندار تهران و مدیرکل اتباع از پاسخگویی فرار کردند
کسایی زاده گفت: چندی بار با فردی به نام حاجی مدیرکل اتباع خارجه استان تهران تماس گرفتم اما پاسخگوی سوالاتم نبود و به نوعی از پاسخگویی فرارکرد. موضوع را با استاندار هم مطرح کردم و او هم مثل همیشه پاسخگوی رسانه های خصوصی و خبرنگاران پرسشگر نیستند.
حالا این تمام ماجرا نیست. در این گزارش اشاره ای به موضوع قاچاق مواد مخدر، جرائم و بسیاری از چالش های زیرزمینی اتباع غیرمجاز نشدیم اما تا این مرحله باید مسئولان پاسخگو باشند. این یک هشدار جدی بود.
