پایگاه خبری قضاوت؛ یادداشت/کاوه راد،وکیل پایه یک دادگستری: فیثاغورث پیش بینی کرده بود که روزی همه انسان ها به عدد تبدیل می شوند! به باور آنان « عدد، علت هماهنگی و نظم در طبیعت است؛ رابطه‌های ذاتی جهان ما، حکومت و دوام جاودانی آن را تضمین می‌کند. عدد، قانون طبیعت است» شاید این پیش بینی برای شما عجیب به نظر برسد اما اگر به اطرافتان دقیق نگاه کنید می بینید که ما در مجموعه ای از اعداد زندگی می کنیم! برای مثال، شما در دانشگاه محل تحصیل خود با چه شناخه می شوید؟ بله شماره دانشجویی! در بانک؟ با شماره حساب! در دادگاه با شماره ملی، در فرودگاه با شماره پاسپورت، در محل کار با کد پرسنلی و در تلفن همراه دوستانتان با شماره تلفن.
کارت ملی، گواهینامه رانندگی، کارت هوشمند سوخت، کارت عابر بانک و … از چیپ های الکترونیکی استفاده می کنند که هویت شما در آن ها به شکل الگوریتمی از اعداد نوشته شده است. بنابراین شما در جهان جدید به شکل یک عدد هستید!
در این جهان احاطه شده با اعداد، موبایل ها و کامپیوترهای شخصی، مهمترین ابزار ادامه زندگی هستند، چرا که زبان پیچیده اعداد را به زبانی ساده و قابل فهم برای ما تبدیل می کنند.
«حریم خصوصی» یک مفهوم نسبتا قدیمی است، از زمانی که بشر یاد گرفت میان زندگی خصوصی و زندگی اجتماعی اش فاصله بیندازد، مفهوم اولیه حریم خصوصی شکل گرفت و «خانه» به عنوان اولین مصداق حریم خصوصی ایجاد شد.
اما زندگی اجتماعی آنقدر پیچیده بود که مفهوم حریم خصوصی را جدی و جدی تر کرد و اکنون می شود با اطمینان گفت، حریم خصوصی جزء دغدغه های حیاتی شهروندان و سیاستمداران در سراسر جهان تبدیل شده است.
قانون ایران تعریف دقیقی از حریم خصوصی ندارد، به همین علت ما برای شناخت مصادیق حریم خصوصی به عرف و رویه قضایی مراجعه می کنیم.
مهمترین مصادیق حریم خصوصی، تصاویر و گفت وگو های خصوصی، مدارک پزشکی و ژنتیکی، پرونده های روان درمانی، اسناد مالی و آراء غیرقطعی دادگاه و فضاهای غیراشتراکی مانند خانه، اتاق هتل و اتاق پرو است.
نگاهی به چند پرسش و پاسخ از حریم خصوصی:
۱- انتشار یا افشای گفت و گوهای خصوصی در اپلیکیشن هایی همچون واتس اپ، تلگرام، دایرکت اینستاگرام و توئیتر جرم است؟
پاسخ: در وقوع جرم تفاوتی میان فضای واقعی و مجازی وجود ندارد! بنابراین اگر قانون رفتاری را جرم انگاری کرده است، هیچ تفاوتی ندارد در چه بستری رخ داده است! برای مثال تهدید ممکن است در فضای واقعی محیط کار، یا در دایرکت اینستاگرام یا در واتس اپ، روزنامه یا وب سایت یا هر شبکه اجتماعی دیگری اتفاق افتاده باشد. بنابراین افشای گفت و گوها می تواند جرم باشد به شرطی که یک: حاوی اسرار یا اطلاعات خصوصی باشد. دو: هدف از انتشار، وارد کردن ضرر مالی یا آبرویی باشد.
۲- حداقل چند نفر باید اطلاعات خصوصی را مشاهده کنند تا جرم اتفاق بیفتد؟
پاسخ: ملاک قانون تعداد افراد نیست، ملاک هدف انتشاردهنده از پیام خصوصی دیگران است. اگر به قصد آبروریزی و یا ضرر مالی باشد جرم شناخته شده و تشخیص آن با شخص قاضی است.
۳- مجازات نقض حریم خصوصی در قانون ایران چیست؟
پاسخ: ماده ۷۴۵ قانون مجازات اسلامی مهمترین ماده قانونی درباره نقض حریم خصوصی است. بر اساس این ماده، هرکس به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون(۵.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا چهل میلیون (۴۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
۴-درباره انتشار صحبت کردیم اما واژه «در دسترس قراردادن» که در متن قانون آمده چیست؟
پاسخ: یعنی اگر یک فیلم خصوصی منتشر نشده بلکه آن را از طریق تلفن همراه شخصی به فردی نشان دهیم مصداق در دسترس قراردادن بوده و جرم است.
۵-اپلیکیشن هایی که روزانه از آن ها استفاده می کنیم، معیار و تعهدی برای حفاظت از اطلاعات ما دارند؟ ما امروزه از طریق این برنامه ها، بلیط سینما و تئاتر، هواپیما و قطار و اتوبوس میگیریم، تاکسی اینترنتی سوار می شویم، قسط بانکی میپردازیم، عکس های شخصی خود را ادیت می کنیم و روزانه با دوستان و آشنایانمان در ارتباطیم. سوال اصلی این است که آیا این اپلیکیشن ها از اطلاعات ما همچون اطلاعات هویتی، شماره کارت ها، مقصدهای سفر، تصاویر، محتوای کارتهای حافظه و امثال آن ها محافظت می کنند؟! آیا تعهدی به این کار دارند؟ و اگر زمانی این اطلاعات به بیرون درج کند پاسخگو هستند؟
پاسخ: در اروپا مقررات سختگیرانه ای تحت عنوان GDPR وجود دارد، که آخرین بروزرسانی آن مربوط به سال ۲۰۱۸ است. این مقررات اپ ها، وب سایت ها از جمله غول هایی همچون فیسبوک، گوگل و اپل را مجبور می کند در تنظیمات حریم خصوصی بازنگری و سختگیری بیشتری انجام دهند. اتحادیه اروپا تاکید دارد این استاندارد ها باید به صورت جهانی پذیرفته شوند. حقوق جالبی هم دارند مثل : حق بر فراموشی! به این معنا که هر فردی حق دارد محتوای ناخوشایند مربوط به خودش را که در اینترنت و شبکه های مجازی وجود دارد، برای همیشه از حافظه اینترنت پاک کند. درست است که این قوانین در ایران وجود ندارد اما حدود ۳ سال گذشته، لایحه صیانت از داده های شخصی به مجلس داده شد که نواقصی داشت اما در مجموع حرکت اثربخش و مفیدی بود که تاکنون به سرانجام نرسیده است. بنابراین مهمترین کار خود مراقبتی است، در هنگام نصب هر برنامه ای، مقررات، تنظیمات و دسترسی های حریم خصوصی را بخوانید و به اینکه کدام بخش از زندگی و حریم خصوصی خود نادانسته در اختیار صاحبان تکنولوژی می سپارید حواس جمع باشید.
انتهای پیام./
