بر اساس آمار کارشناسان سالانه ۳۲میلیون تن پسماند صنعتی در کشورمان تولید میشود که از این میزان ۸ میلیون تن به پسماند صنعتی خطرناک اختصاص دارد. جالب است بدانید با تمام ظرفیت های موجود در کشور تنها ۵ درصد از این ۸ میلیون تن پسماند به طور اصولی امحاء میشود و باقی آن سر از محل دپو در حاشیه شهرها، کلان شهرها، شهرک‌های صنعتی و اراضی رها شده و رودخانه‌ها و حتی دریا سر در می‌آورد و نهایتا باعث آلودگی آب، هوا، خاک و غذا می شود، در حالی که ظرفیت‌های امحای اصولی و استاندارد کشور معطل مانده است.
آمارها می گوید در استان تهران روزانه ۲۸۰۰ تن پسماند صنعتی تولید می شود که تنها یک درصد آن به درستی و مطابق روش های استاندارد مدیریت می شود. برای بررسی بزرگترین فاجعه زیست محیطی در پایتخت در گفتگویی کوتاه با سید صدرالدین طباطبایی رئیس هیات مدیره شرکت پیشتازان محیط زیست آسیا مجری بزرگترین و حرفه ای ترین مرکز مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه در تهران داشتیم که برخی از اظهارات این مجری دانش بنیان، زنگ خطری برای مسئولان و شهروندان تهرانی است.
خبرنگار: کدام منطقه و چرا برای ایجاد سایت مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه انتخاب شده است؟
طباطبایی: انتخاب محل مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه برعهده کارگروه پسماند استان متشکل از معاونت عمرانی استانداری، مدیرکل محیط زیست استان و سایر سازمان ها است. پس از سالها مطالعه از سوی دانشگاه های طراز اول کشور، منطقه هوشنگ آباد در حاشیه شهر حسن آباد فشافویه از توابع شهرستان ری به دلیل شرایط خاص زمین شناختی از جمله نفوذناپذیری خاک و عمق بسیار زیاد آب های زیرزمینی، دوری از پایتخت و نزدیکی به شاهراه مواصلاتی کشور انتخاب شد.
سپس در سال ۱۳۹۴مجوز احداث سایت به تایید هیئت دولت و سازمان محیط زیست کشور رسید. احداث سایت مدیریت پسماندهای صنعتی استان تهران با مشارکت سازمان شهرداری‌های استان تهران و کنسرسیوم پیشتازان محیط زیست آسیا در سال ۱۳۹۸ آغاز واکنون مدت دو سال است که سایت در حال بهره برداری می باشد. قابل ذکر است که با توجه به تمرکز صنایع پر اهمیتی مانند پالایشگاه تهران و … همچنین کارخانه‌های پر شمار سنگبری با امکان تولید پسماندهای خطرناک و پر حجم، این شرکت حداکثر توان و اولویت ظرفیت خود را به شهرستان ری اختصاص داده و امید است بتواند سهم فابل توجهی در کاهش انتشار آلودگیها و زیبا سازی شهرستان داشته باشد.
خبرنگار: برای اجرای طرح چه مدت زمانی صرف اخذ مجوز و چه میزان سرمایه گذاری اولیه داشتید؟
طباطبایی: حدود ۲ سال طول کشید تا بتوانیم مجوز بهره‌برداری را اخذ کنیم. و برآورد ما حدود ۱۵۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری است.
خبرنگار: در مورد طرح مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه که در حال اجرا دارید شامل چند سلول (گودال و استخر محل مدیریت پسماندها) و در چه وسعتی میشود؟
طباطبایی: طبق قرارداد باید ۳۳ سلول با عمق ۵ متر و وسعت هر سلول ۵۰۰۰ متر ایجاد کنیم که تمامی سلول ها با استفاده از متد و فن آوری ویژه مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه در چند لایه عایق بندی و سیستم مناسب برای جمع آوری و تصفیه شیرابه در آن پیش بینی و اجرا شده است. پسماندهای ورودی پس از تثبیت و تصفیه در سلول های استاندارد و ایمن، تحت نظر کارشناس محیط زیست شهرستان که دائم در سایت مقیم هستند، دفن می شود.
خبرنگار: با اجرای این طرح، برآورد شما مدیریت چه مقدار پسماند صنعتی و ویژه در استان تهران است؟
طباطبایی: این سلول ها باید در مدت ۱۰ سال ایجاد شود و تاکنون یک سلول ایجاد و مورد بهره برداری قرارگرفته و دو سلول دیگر هم در حال خاکبرداری است. بر اساس برآوردها هر سلول برای مدیریت ۱۵ هزار تن پسماند پیش بینی شده است.
خبرنگار: الان روزانه چقدر پسماند صنعتی دریافت می کنید؟
طباطبایی: در حال حاضر روزانه فقط ۲۰ تن پسماند وارد سایت میشود در حالی که ظرفیت روزانه پیش بینی شده حدود ۱۵۰ تن باشد.
خبرنگار: چرا طبق برنامه پسماند صنعتی به این مرکز تحویل داده نمی شود؟
طباطبایی: متاسفانه به دلایل متعدد بسیاری از تولیدکنندگان پسماند از تحویل پسماند خود به این مرکز خودداری می کنند!
خبرنگار: یعنی صنایع عظیم مستقر در شهرک صنعتی شمس آباد و پالایشگاه نفت تهران و… هیچ کدام پسماند صنعتی ندارند که در این سایت دریافت و به نحو صحیح مدیریت شوند؟ پس این صنایع با پسماندهای تولیدی خود چه می کنند؟
طباطبایی: بله ظاهرا پسماندی ندارند که تحویل بدهند. شما خبرنگار هستید، بروید بررسی کنید این همه پسماند صنعتی و خطرناک چگونه در این شهرک ها غیب میشود. ما بستر را آماده کردیم و آنها طبق قانون موظف به تحویل پسماند ها هستند اما خبری نیست. در ماده ۷ قانون مدیریت پسماندها آمده است: مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و ویژه به‌عهده تولیدکننده خواهد بود.
یعنی تمامی شرکت ها، کارخانه ها و شهرک های صنعتی موظف هستند پسماندهای خود را بر اساس اصول زیست محیطی و استانداردهای بهداشت محیط در محلی استاندارد مدیریت کنند. در ماده ۱۵ این قانون تاکید شده است: تولیدکنندگان آن دسته از پسماندهایی که دارای یکی از ویژگی‌های پسماندهای ویژه می‌باشند، موظفند با بهینه‌سازی فرآیند و بازیابی، پسماندهای خود را به حداقل برسانند و در مواردی که حدود مجاز در آیین‌نامه اجرایی این قانون پیش‌بینی‌شده است، در حد مجاز نگهدارند.
خبرنگار: یعنی الان از ۲۸۰۰ تن پسماند صنعتی روزانه در تهران چقدر تحویل شما می شود؟
طباطبایی: فقط ۱ درصد!
خبرنگار: این یک درصد چه شرکت هایی هستند؟
طباطبایی: برخی صنایع خودروسازی معروف که می شناسید.
خبرنگار: به نظرشما چرا برای کسی این مهم اهمیتی ندارد؟ چه کسی کوتاهی کرده است؟
طباطبایی: اول خود شما کوتاهی کردید. در ماده ۶ قانون مدیریت پسماندها آمده است: سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و سایر رسانه‌هایی که نقش‌اطلاع‌رسانی دارند و همچنین دستگاههای آموزشی و فرهنگی موظفند جهت‌اطلاع‌رسانی و آموزش، جداسازی صحیح، جمع‌آوری و بازیافت پسماندها اقدام و با سازمان ها و مسؤلین مربوطه همکاری نمایند. همچنین وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، صنایع و معادن، کشور و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور کاهش پسماندهای کشاورزی و صنعتی موظفند نسبت به اطلاع‌رسانی و آموزش روستائیان و تولیدکنندگان اقدام لازم را به عمل آورند.
خبرنگار: شما این همه سرمایه گذاری کردید و وقت و انرژی گذاشتید تا زمین و هوا و آب دچار آلودگی نشود و زندگی شهروندان به خطر نیفتد اما هیچ نهاد و رسانه ای از شما حمایت نکرد و هیچ ابزاری برای الزام متخلفان قانونی وجود ندارد. خب اگر این طور پیش برود چه می شود؟
طباطبایی: متضرر می شویم و سایت را جمع می کنیم. متاسفانه پسماندهای صنعتی و ویژه در محیطزیست رها می شود و در نهایت وارد چرخه آب و غذای مردم استان می شود و این آلودگی باعث افزایش شیوع بیمارهای خطرناک و مزمن مانند انواع سرطان ها شده و می شود لذا جهت حفاظت بهداشت عمومی و محیطزیست منطقه باید در این زمینه اقدامات عاجل به عمل آید.
خبرنگار: ممنون از وقتی که به من دادید. من حرفی برای گفتن ندارم جز اینکه از شما تشکر کنم که به فکر خانواده و همشهری های من و زمین، هوا و آب هستید. امیدوارم این گفتگوی کوتاه موجب تکان دادن صندلی مسئولان امر شود.
پایگاه اطلاع رسانی ماهنامه میدان آزادی| سید هادی کسایی زاده
